ESOTERIE VAN DE FEITEN 4TH LECTURE AT THE BIJLMER SPINOZA-FESTIVAL BY MARCUS STEINWEG
THE BIJLMER SPINOZA-FESTIVAL
AN ARTWORK BY THOMAS HIRSCHHORN
http://www.thebijlmerspinozafestival.nl/_home/home.html
AN ARTWORK BY THOMAS HIRSCHHORN
http://www.thebijlmerspinozafestival.nl/_home/home.html
Filosofie en kunst zijn geen van beide zaken die iets bewijzen of een mening verkondigen. Filosofie en kunst poneren iets, beweren iets. Een bewering onderscheidt zich van een bewijs of een mening omdat hij geen zekerheid in zich draagt. Een filosofie van bewering is een filosofie in onzekerheid. Het overstijgt de modaliteiten van conventionele denkprocessen als reflectie, argumentatie, onderbouwing en kritiek. Het gaat erom dat het subject aan een waarheid raakt in onzekerheid en dit contact een vorm, een taal geeft. Waarheid verwijst naar de grenzen van de feitenwereld. Filosofie bestaat alleen in zoverre het aan deze grenzen raakt. Het is een bewering die de waarde van de imperatieven van het feitelijke ontkent. Filosofie moet zich bij het raken van de waarheid evenzeer verzetten tegen de zekerheid van een mening als tegen de esoterie van de feiten. Het is raken aan het onaanraakbare en maakt van deze aanraking een levensvorm.
Mijn streven is de politieke relevantie van de kunst en de filosofie te verdedigen tegen de conventionele politieke kunst en politieke filosofie. Ik wil laten zien dat politieke kunst en politieke filosofie hun eigen de-politisering construeren. Zij houden zich niet bezig met een vrijheidspolitiek, het onmogelijke en wat het meest nodig is. De politiek waarnaar ik hier verwijs, verschilt van wat gewoonlijk politiek wordt genoemd. Deze politiek verdedigt geen belangen. Hij zou moeten gaan over verzet tegen de orde van sociaal-politieke en ideologisch-culturele realiteit. Hij zou zichelf moeten uitdrukken door het feitenuniversum en de meningen die hierin de ronde doen volledig te verwerpen. Het zou een politiek van de waarheid moeten zijn voorzover het bewijs beschouwt als dat wat in conflict komt met de gevestigde zekerheden. Het zorgt ervoor dat de stem van de officiële waarheid stotterend stilvalt.
Ik wil aantonen dat kunst alleen betekenis heeft als kunst, en filosofie alleen als filosofie. Het is niet genoeg om kunst en filosofie te reduceren tot het sociaal-politieke veld waarin ze zichzelf uitdrukken. Het heeft geen zin om de missie van kunst en filosofie als politiek te definiëren. Volgens Heiner Müller is het een linkse illusie uit de voorbije decennia, vooral van de Europese intellectuelen en literatoren, dat er gemeenschappelijke interesses tussen kunst en politiek zouden kunnen en moeten bestaan. Uitendelijk kan kunst niet worden gecontroleerd. Of het kan zich altijd aan controle ontrekken. Hierdoor is kunst bijna altijd automatisch subversief geweest.